VHLGenetics draagt bij aan dierenwelzijn en plantenveredeling, maar ook aan nieuwe ontwikkelingen als kweekvlees

Hendrik Tolsma, interim-directeur en Leanne van de Goor, business developer bij VHLGenetics vertellen over de start van het bedrijf en hoe het is uitgegroeid tot een internationaal commercieel laboratorium gespecialiseerd in DNA-extractie en genotypering van zowel planten als dieren.

De slogan van VHLGenetics is ‘DNA is our core’, maar wat houdt dat precies in?

Onze core business is het uitvoeren van diverse DNA-testen op monsters van niet-humaan materiaal, zoals dieren en planten. Daarmee krijgen onze klanten inzicht in eigenschappen of aandoeningen die van belang zijn bij de fokkerij of de veredeling. Voor de dieren maken wij onderscheid tussen landbouwhuisdieren en gezelschapsdieren. Bij landbouwhuisdieren (voornamelijk runderen en varkens) gaat het om grote aantallen monsters per klant. Op basis van de door ons gerapporteerde DNA gegevens berekenen de fokkerijorganisaties de fokwaardes van de betreffende dieren.

Bij de gezelschapsdieren gaat het daarentegen vaak om enkele monsters per klant die erfelijke kenmerken en ziekten van hun dier willen laten onderzoeken. De onderzoeken voor zowel de landbouwhuisdieren als de huisdieren zijn dan wel hetzelfde, maar presenteren we op een andere wijze. Onze DNA-testen voor de gezelschapsdieren zijn aan te vragen in onze CombiBreed webshop. Voor de plantveredeling voeren we sinds ca. 15 jaar DNA-onderzoeken uit aan planten voor zaadveredelingsbedrijven. Dat kan om diverse redenen zijn; als back-up, te weinig capaciteit in eigen laboratorium of voor specifieke projecten. Ook bedrijven die zelf geen laboratoriumfaciliteiten hebben, laten hun DNA-typering door ons uitvoeren.

Bij de voordeur van jullie vestiging staat Dr. van Haeringen Laboratorium B.V.?

Dat is een bijzonder verhaal. Hein van Haeringen, destijds onderzoeker bij Wageningen University & Research (WUR) heeft toen de universiteit het bloedgroepen onderzoek ten behoeve van afstammingscontroles bij runderen en paarden ging afstoten deze serviceverlening voortgezet. Eerst vanuit zijn eigen garage in Wageningen tot hij enkele jaren later op BSPW als eerste een stuk grond kocht waarop hij een woonhuis annex lab heeft gebouwd. Feitelijk zijn we dus het eerste bedrijf hier. Begin jaren negentig werden de eerste DNA-testen ontwikkeld en kwam er een einde aan het tijdperk van de bloedgroepen onderzoeken. Tot 2006 was Hein van Haeringen nauw betrokken bij zijn bedrijf, dat in de loop der jaren is uitgebreid en uiteindelijk helemaal is omgebouwd tot het huidige bedrijfspand. De Gezondheidsdienst voor Dieren is inmiddels de aandeelhouder van VHLGenetics.

VHLGenetics is de overkoepelende naam, waaronder wij internationaal opereren. We hebben nog een vestiging in Duitsland, één in België en sinds een paar jaar een joint venture in Noorwegen. Daarnaast beschikken we over een groot distributienetwerk in diverse landen. Ons laboratorium in Wageningen is de hoofdvestiging van VHLGenetics.

Hoeveel en wat voor mensen werken er bij jullie?

In totaal werken er zo’n 60-65 mensen bij VHLGenetics, waarvan 40 in Wageningen. Veel van onze onderzoekers en laboranten hebben in Wageningen gestudeerd en zijn na hun opleiding of stage hier blijven werken. Mensen komen hier vaak via-via terecht. We werven niet heel actief onder Wageningse afgestudeerden.

Wat is de link met Wageningen?

Wij zijn soms betrokken als MKB-partner bij WUR-projecten. Daarbij leggen wij contact voor onze klanten met een WUR onderzoeksgroep. Bijvoorbeeld als zo’n klant meer wil weten over nieuwe ontwikkelingen op hun gebied.

Wat brengen jullie het campus ecosysteem?

Wij doen mee aan de jaarlijkse Wageningen Campus Expedition, een soort open dag voor bewoners van de campus omdat we het goed vinden om te laten zien wat wij doen. Daarnaast weet je nooit hoe nieuwe contacten ontstaan. We zijn tenslotte buren en werkzaam in hetzelfde vakgebied waarin de ontwikkelingen elkaar ook razendsnel opvolgen.

Op dit moment gebruiken we geen apparatuur van WUR. We hebben diverse eigen onderzoekslijnen met apparatuur omdat we een heel strakke planning hebben om alle DNA-testen te kunnen doen en om die apparatuur zo optimaal mogelijk in te zetten. Als wij een apparaat nodig hebben schaffen we het dan ook zelf aan omdat het bijna dagelijks wordt gebruikt.

Maar het idee van Shared Research Facilities spreekt ons zeker aan. Het kan ook andersom werken dat wij apparatuur uitfaseren. Misschien kan dat nog interessant zijn voor WUR?

Wat zijn de nieuwe ontwikkelingen en uitdagingen voor de toekomst van VHL?

Die ontwikkelingen zijn enorm. Als je bedenkt dat je rond het jaar 2000 één monster kreeg, waar je één test op moest uitvoeren. Nu krijgen we monsters binnen die we moeten onderzoeken op 10.000-den merkers (indicatoren voor gewenst DNA) per monster. Dat betekent ook heel veel data per monster. Die informatie moet je verwerken en vergelijken met andere monsters. Daar moet ook je zogenaamde bio-IT op zijn ingericht. Wat dat betreft is het werk vergeleken met vroeger veel meer data-gedreven. Twintig jaar geleden hadden we die mogelijkheden niet, niet qua apparatuur en niet qua IT. Dat zijn ontwikkelingen waar je als bedrijf in mee moet. Snelheid is ook zo’n aspect. De plantenveredelaars hebben de resultaten snel nodig om sneller hun selectie te kunnen maken.

Ook dragen we bij aan het onderzoek naar alternatieve eiwitbronnen. Zo testen we bijvoorbeeld cellijnen ten behoeve van kweekvlees om te kijken of het tijdens de productie wel constant van kwaliteit blijft. Daarvoor doen wij karyotypering; we kleuren chromosomen en brengen ze in kaart om te kijken of de chromosoomparen nog compleet zijn. Zo kun je monitoren of de cellijnen goed blijven en of er sprake is van een stabiel product gedurende het productieproces. Kweekvlees is in Nederland nog niet toegelaten en wordt nog slechts op kleine schaal geproduceerd, maar er is wel kwaliteitscontrole nodig in het opschaalproces van de productie.

De basis van ons werk was en is nog steeds dierenwelzijn. Voor de gezelschapsdieren doen we DNA-typeringen. Daarmee dragen we bij aan de verbetering van de gezondheid onder andere door het testen op erfelijke aandoeningen. Gelukkig zien de fokkers en de overkoepelende fokorganisaties dat ook in en laten daarom DNA-onderzoek bij ons doen. Ook het welzijn van landbouwhuisdieren staat gelukkig volop in de belangstelling. Niet alleen eigenschappen als melkgift en vleeskwaliteit, maar ook gezondheid en aanleg voor erfelijke ziektes zijn door DNA-typering vast te stellen. Hiermee kunnen in de fokkerij van landbouwhuisdieren de juiste keuzes worden gemaakt. Want zowel dier als fokker als diereigenaar zijn allemaal gebaat bij gezonde dieren en een gezonde volgende generatie.

Wat dat betreft zijn er de laatste twintig jaar veel stappen gemaakt op het gebied van dierenwelzijn. DNA-onderzoek is daarbij een goed hulpmiddel om dierenwelzijn inzichtelijk te maken.